CONCEPTEN EN INNOVATIES
Voordelen behalen op de bouwplaats
Het jaar 2020 begonnen we met de aanstelling van Léon ten Dam als concept- en innovatiemanager. Dat is op zichzelf al innovatief te noemen, dat er iemand volledig is vrijgemaakt voor deze thema’s. “Ik houd me bezig met het beheren, optimaliseren en uitbreiden van onze woningconcepten. En op zoek naar verduurzaming en doorontwikkeling kom je veelal bij innovaties terecht”, legt Léon uit. Innovaties ziet hij als middel om doelen te behalen. Bijvoorbeeld doelen op het gebied van verduurzaming van producten en processen.
Een doelstelling voor KlokGroep van 2020 was om meer en ook grotere onderdelen voor de bouw te prefabriceren om te kijken of we daarmee voordeel kunnen behalen in de uitvoering op de bouw. Dat is nodig, want waar iedere aannemer op dit moment tegenaan loopt, is het tekort aan vakmensen. Dat heeft er toe geleid dat wij creatief zijn gaan nadenken over prefab producten en de toepassing ervan binnen onze concepten. Om snelheid in de realisatie te creëren, met minder vakmensen op de bouwplaats die bovendien niet meer een specifieke expertise hoeven te hebben. Met behoud van kwaliteit.
In 2020 hebben we grote stappen gezet in de doorontwikkeling van onze concepten. In de lopende pilots zijn de eerste woningen uitgevoerd met grote mate van prefabricage. De eerste woningen zijn bij wijze van spreken uit de fabriek gerold. We hebben de ambitie om binnen KlokGroep in 2022 minimaal 80% van onze plannen te ontwikkelen met onze conceptwoningen en -appartementen en dat willen we daarna nog verder opvoeren.
Optimaat geoptimaliseerd
Ons woningconcept Optimaat bestaat al wat langer, maar in 2020 hebben we grote stappen gezet om samen met Emergo grote verbeteringen in het ontwerp aan te brengen. De Optimaat is ontwikkeld voor een- en tweepersoonshuishoudens (PMC 1 en 2 conform de Woonstandaard). Het is een compacte, betaalbare en duurzame woning met alle comfort om optimaal te genieten. De Optimaat in de vorm zoals die bij ons kantoor in Nijmegen staat, is in het gedachtegoed overeind gebleven, biobased, circulair, stekkerklaar en demontabel. Qua plattegrond is het concept wel compleet anders geworden. Een Optimaat-woning heeft nu een reguliere maat die volledig in te passen is in bestaande verkavelingen. In 2021 realiseren we de eerste projecten met Optimaat-woningen.
Door gebruik te maken van een slim ontwerp en vergaande prefabricatie is de Optimaat een zeer snel - in slechts 5 dagen - te realiseren, duurzaam en betaalbaar woningconcept dat toepasbaar is in nieuwbouw of sloop-nieuwbouw. Woningcorporaties, gemeenten, beleggers en ontwikkelaars kunnen met de Optimaat inspelen op trends op het gebied van woonidentiteit, huishoudensverdunning, hoge vierkantemeterprijzen, leefstijl, flexibilisering en veranderende regelgeving.
BaseHome
Ons woningconcept BaseHome is ontwikkeld vanuit de behoefte vanuit de markt naar betaalbare, duurzame woningen voor diverse doelgroepen. Eenvoudig gezegd kunnen we vanuit een soort bibliotheek met mogelijkheden woningen met vaste elementen samenstellen. BaseHome-woningen zijn er in diverse types, beukmaten en uitvoeringen. In 2020 hebben we gewerkt aan het parametrisch ontwerpen van het concept BaseHome: het tot stand laten komen van het ontwerp op basis van data.
Afgelopen jaren ontwikkelde en realiseerde KlokGroep ruim 3.000 BaseHomes voor corporaties, beleggers en particulieren. We kunnen dus wel stellen dat we een beproefd concept in huis hebben, dat we samen met onze comakers voortdurend doorontwikkelen op het gebied van energietransitie, duurzaamheid, en circulariteit. We willen het concept graag nog kleiner maken in het kader van betaalbaarheid en aansluiten bij de productspecificaties die zijn opgenomen in De Woonstandaard (NCB/ Aedes).
Wonivo Wonivo is vergelijkbaar met het BaseHome-concept, alleen dan voor appartementengebouwen. Ook hier zorgt het concept voor verlaging van de bouwkosten (door snelheid en vermindering van faalkosten), maar ook voor duidelijkheid voor de klant over de mogelijkheden en onmogelijkheden. Dit voorkomt dat we steeds opnieuw het wiel moeten uitvinden. Bovendien draagt het concept bij aan het verkleinen van de woningkrapte op de markt, door een zeer efficiënt ontwikkel- en realisatietraject met zo min mogelijk (faal)kosten en materiaalgebruik.
In 2020 hebben we het eerste project met Wonivo opgeleverd. Dat was in Nijmegen in de Tooropstraat. Daarnaast zijn we in Nijmegen gestart met de bouw van appartementen in het project Hof van Nijmegen en in Tiel naderen we de oplevering van nieuwbouwproject Lingedijk, met 69 huurappartementen. En in september ondertekenden we de overeenkomst voor de realisatie van 45 wooneenheden met Wonivo aan de St. Agnetenweg in Nijmegen voor ouderen met een zorgvraag. Medio 2021 gaat dit project van start. Ervaringen met het concept zijn heel positief. We zijn het nu volop aan het doorontwikkelen, door te kijken hoe we nog meer kunnen prefabriceren. Er ligt alweer een aantal projecten met Wonivo op stapel voor dit jaar.
Lingedijk, Tiel
Sanyfix
Sanyfix is het concept dat het resultaat is van onze ketensamenwerking met woningcorporatie Oosterpoort. Oosterpoort daagde ons uit om met innovatieve producten te komen en wij waren op zoek naar een alternatief voor het vervangen van tegelwerk van badkamers, keukens en toiletten. Voor een snellere doorloop van werkzaamheden, met minder overlast voor bewoners en hun buren en met een moderner product. Sanyfix bestaat uit panelen van ongeveer 60 × 120 cm met keramische tegels. Deze panelen worden zorgvuldig tegen bestaand tegelwerk verlijmd. Zelfs de ondergrond mag voor 30% los zitten en hoeft dan niet eerst verwijderd te worden.
Het grote voordeel van Sanyfix is dat je niets open hoeft te hakken, dat je het bestaande leidingwerk kunt gebruiken en dat je veel sneller klaar bent, met ook nog eens een heel moderne, nieuwe look.
Met het totaalpakket zijn wij hiermee 5 werkdagen sneller dan wanneer we traditioneel werken. Het product is goed hanteerbaar en qua kwaliteit en duurzaamheid gelijkwaardig aan het traditionele tegelwerk. Het kan nagenoeg bij iedere woning toegepast worden, al vanaf één woning. Het is bovendien een product voor de vakman of -vrouw van morgen, de zogenaamde allround assembleurs. Dat is goed, want er komen immers steeds minder mensen die specifiek zijn opgeleid voor het tegelzetten of alleen het timmerwerk. In het hele bouwproces wordt er steeds meer prefab vanuit de fabriek aangeleverd.
In het tweede kwartaal van 2020 zijn we gestart met deze ontwikkeling en inmiddels is een aantal proefprojecten succesvol verlopen. Het is heel fijn dat dit concept toepasbaar is voor de sociale woningbouw. In de badkamers is het voordeel dat we de verwarming afkoppelen en vervangen door elektrische verwarming. Oosterpoort is zeer lovend over het product. Bij renovaties bieden ze de huurders verschillende producten aan en we zien dat negen van de 10 keer de huurder kiest voor Sanyfix. Op dit moment is de toepassing van Sanyfix ten opzichte van traditioneel werk goedkoper voor de keuken en toilet, voor de badkamer zijn de kosten op dit moment nog gelijkwaardig. We verwachten daarin wel goedkoper te worden. In slechts een aantal situaties is het niet rendabel om voor Sanyfix te kiezen.
PREFAB GEVELS VAN COMAKERS
We hebben begin 2020 een pilot gedraaid met houtskeletbouwgevels in samenwerking met comaker Emergo. Het ging daarbij om 98 woningen in Nijmegen, Oosterhout. Daarbij hebben we gebruikgemaakt van prefab betoncasco’s met houtskeletbouw gevelvullende elementen die aan de buitenkant zijn afgewerkt met minerale strips. Dit project is grotendeels in hetzelfde jaar al opgeleverd. Novaform heeft zich ten doel gesteld om voor eind 2023 een project grotendeels in hout te ontwikkelen. In de zoektocht naar meer prefabricage zijn we samen met Spaansen gaan kijken naar hun prefab concept Gevelklaar. Spaansen stond al bekend om haar prefab betoncasco-wanden. Aan die vertrouwde casco’s zijn nu compleet afgewerkte gevels toegevoegd, inclusief kozijnen, isolatie en metselwerk in de vorm van keramische gevelsteenstrips. Voor Gevelklaar heeft Spaansen een heel nieuwe, zeer duurzame fabriek in Harlingen opgetuigd. Het productieproces is gerobotiseerd met 7 robotarmen die strips op maat zagen, sorteren en lijmen.
Met voldoende ruimte voor ontwerpvrijheid. Wij dachten mee over de ontwikkeling van dit concept en in januari 2021 hebben we het voor het eerst met succes toegepast in het project De Nieuwe Oogst in Kerkwijk in Didam. Ook in de vervolgfases van de ontwikkeling van Kerkwijk in Didam en voor een project in Dodewaard gaan we het Gevelklaar-concept van Spaansen toepassen.
Schuytgraaf, Arnhem
De Nieuwe Oogst, Didam
PREFAB INTEGRAALVLOEREN VAN VBI
In het Arnhemse Schuytgraaf voerden we in 2020 vier woningen uit met de allereerste VBI integraalvloeren In 2017 al betrok VBI KlokGroep bij de ontwikkeling van deze vloer. Het is een prefab, kant-en-klare vloer, inclusief de afwerklaag waarin leiding- en installatiewerk en ook het trapgat zijn geïntegreerd. Een van de vele voordelen van de integraalvloer is dat een vloerveld uit slechts drie elementen bestaat.
De vloer is direct gereed voor plaatsing van wanden, want bij dit droge bouwproces is uitharden niet nodig. Installatiewerk koppelen kan direct na het plaatsen van de wanden. Dit alles leidt ook tot voordelen voor het bouwproces: het lichte gewicht van de vloer vraagt minder van een fundering, en de snelheid van plaatsing betekent veel voor bouwtijd en de inrichting van processen. Zo dragen de vloeren bij aan het verhogen van de bouwproductie en daarmee aan de betaalbaarheid van woningen.
TUINKLAAR EN WOONKLAAR
In 2020 hebben we na de lancering van het concept Tuinklaar in 2019, ook het concept Woonklaar via LIV in de markt gezet. Bij Woonklaar bieden we de wandafwerking, trapafwerking, vloerbedekking, lambrisering en gordijnen aan en deze worden dan al tijdens de bouw in de woning aangebracht. De plannen daarvoor zijn al ingezet bij de ontwikkeling van LIV en na een voorzichtige samenwerking met een externe aanbieder, hebben we zelf de regie over dit concept genomen.
Onze woonklaaradviseur laat toekomstige bewoners in LIV zien welke mogelijkheden er zijn. Zo kunnen mensen vloeren, wanden, binnendeuren, trapafwerking en raamdecoratie in de door hen gekozen sfeer kiezen. Wij zorgen vervolgens voor planning, coördinatie en communicatie tijdens de bouw van de woning. Het grote voordeel is dat de woning al vóór oplevering helemaal klaar is en bewoners niet meer hoeven te klussen. Bij het project Kerkwijk (fase 3) in Didam leveren we in 2021 de eerste woningen met Woonklaar op.
Bij het project Stadstuin in Lent is in 2020 het concept Tuinklaar toegepast bij 130 woningen. LIV-partner Spaansen heeft er met een lokaal groenbedrijf voor gezorgd dat de tuinen van alle 130 woningen al vóór de oplevering van de woningen waren aangelegd volgens de wensen van de bewoners. Voor de bewoners is het grote voordeel dat de tuinen al klaar zijn en ze niet met buren hoeven af te stemmen wanneer ze bijvoorbeeld een erfafscheiding kunnen plaatsen.
Voor de gemeente is het voordeel dat het woonrijp maken van het gebied veel beter gestructureerd kan worden; alle grote machines zijn al geweest, waardoor die de bestrating niet meer kunnen beschadigen. Bij het project Historische Tuin in Lent bieden we voor de 130 woningen zowel Tuinklaar als Woonklaar aan. Het project is in 2020 voorbereid en de bouw is onlangs gestart.
BUP 2.0
Met BIM Uitvoeringsplan 2.0, oftewel ‘BUP 2.0’, leveren we een bijdrage aan de nieuwe cultuur van digitale samenwerking in de brede bouwsector. BUP 2.0 staat voor het centraal en interactief delen van kennis van BIM-toepassingen via hyperlinks. Deze informatie wordt gebundeld via een website, zodat iedere BIM’mer het decentraal kan toepassen. Het wiel is dan al uitgevonden. BUP 2.0 is een initiatiefgroep en bestaat uit Oeds de Meer en Leon Hoedjes van Smit’s Bouwbedrijf, Ronald van Emst van JP van Eesteren, Jasper de Mink en Lex Ransijn van VDC Base, Edwin de Graaf van Trebbe, Wouter Ackermans van UBA, Maaik de Nijs van Bouwbedrijf De Nijs, Ernst Bouma van Vink Bouw en Twan Dekkers van KlokGroep.
De oprichting van de officiële werkgroep is in het laatste kwartaal van 2020 geformaliseerd. Het online platform van BIM-toepassingen met een eenvoudige en duidelijke inhoud is gereed in het eerste kwartaal van 2021. Het (aan)vullen en up-to-date houden hiervan volgt daarna. BUP 2.0 was in 2020 de winnaar van de tweede editie van de DigiDare Award.
BIM-TOOL
Fabian Verwoert, BIM-coördinator bij bouwtechnisch ingenieursbureau Croes, en Wijnand Hoogerbeets, BIM-coördinator bij KlokGroep, werkten in 2020 intensief samen om te komen tot een tool om het driedimensionaal visualiseren van brandscheidingen te automatiseren.
Traditioneel maakt meestal een externe adviseur een brandrapport met de eisen in theorie. In het verleden werd dit tweedimensionaal visueel gemaakt. Voor bijvoorbeeld een installateur was dan lang niet alle informatie eenvoudig inzichtelijk. Om effectiever te voorzien welke maatregelen iedere afzonderlijke partij moet treffen om te voldoen aan de eisen, nam Fabian het initiatief om samen met Wijnand een BIM-tool te ontwikkelen.
Het mooie daarvan is dat Croes en KlokGroep ieder vanuit hun eigen kennis en expertise informatie hebben ingebracht. Op die manier hebben we een tool ontwikkeld waarmee we op een simpele manier de brandzones in de basisvisie tekenen.
Het script doet de rest, dat bekijkt wat waar zit en welke eisen daar gelden en tekent vervolgens de scheidingen in 3D tussen de verschillende volumes.Door het gegenereerde model over de modellen van de andere partijen te leggen, kunnen we ‘clashes’ genereren, een soort van preventieve botsingen die laten zien op welk punt iets zal moeten gebeuren om te voldoen aan de eisen van de brandscheiding. De brandscheidingentool, zoals Fabian en Wijnand hem nog noemen, zorgt tot nu toe nog niet per se voor extra snelheid in het ontwerptraject, maar zeker wel voor consistentie. Bovendien is het mogelijk om op ieder gewenst punt, op iedere plek in het project, in een handomdraai een goede 3D-doorsnede van de tekening te genereren. In de productiefase van Havenkade willen we de 3D-modellen van leveranciers toetsen aan de brandscheidingentool.
“Traditioneel maakt meestal een externe adviseur een brandrapport met de eisen in theorie.”
NETWERK CONCEPTUEEL BOUWEN (NCB)
Wij zijn lid van het Netwerk Conceptueel Bouwen (NCB). Onderdeel daarvan is de ConceptenBoulevard.nl: een overzicht van concepten voor grondgebonden en gestapelde woningen binnen Nederland, met aanbod dat is afgestemd op het gevraagde product en de markt voor wie het is bedoeld. Binnen de ConceptenBoulevard is in samenwerking met Aedes, de branchevereniging voor woningcorporaties, een Woonstandaard opgesteld met kenmerken waar woningen aan moeten voldoen. Aan de hand daarvan zijn de concepten ingedeeld in Product Markt Combinaties (PMC’s). Dat begint bij een PMC1 voor eenpersoonshuishoudens en zo zijn er in totaal 10 PMC’s. Als conceptaanbieder bieden we hier onze concepten voor grondgebonden en gestapelde bouw aan: Optimaat, BaseHome en Wonivo. Woningcorporaties en professionele opdrachtgevers kunnen op basis van hun project bekijken welke concepten passen bij hun opgave. Het vergelijken van concepten op basis van gelijkwaardige uitgangspunten wordt daarmee een stuk gemakkelijker voor opdrachtgevers. Steeds meer woningcorporaties maken daarvan dan ook gebruik. Ook voor gemeentes is het prettig om te zien welk aanbod er is, bijvoorbeeld voor het ontwikkelen van betaalbare koopwoningen.